Pravilnik o posebnim uvjetima za vršenje kontrolnog ispitivanja aparata za gašenje početnog požara

 

Službeni glasnik Republike Srpske - broj 5,  26.01.2021.

 

Na osnovu člana 36. stav 5. Zakona o zaštiti od požara (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 94/19) i člana 76. stav 2. Zakona o republičkoj upravi (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 115/18), ministar unutrašnjih poslova u saradnji sa ministrom za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, 31. decembra 2020. godine, d o n o s i

 

PRAVILNIK

O POSEBNIM UVJETIMA ZA VRŠENJE KONTROLNOG ISPITIVANJA APARATA ZA GAŠENJE POČETNOG POŽARA

 

POGLAVLJE I. OSNOVNE ODREDBE

Član 1.

Ovim pravilnikom propisuju se posebni uvjeti za prostor, tehničku opremljenost i osposobljenost servisera, koji moraju biti ispunjeni za vršenje kontrolnog ispitivanja aparata za gašenje početnog požara (u daljem tekstu: aparat).

Član 2.

Pojmovi koji se koriste u ovom pravilniku imaju sljedeća značenja:

1) aparat je prijenosni ili prijevozni aparat koji sadrži sredstvo za gašenje požara koje se pod pritiskom izbacuje iz posude aparata,

2) aparat sa bočicom je aparat u čijem spremniku (posu- di) dolazi do radnog pritiska u trenutku aktiviranja ispušta- njem pogonskog plina iz bočice,

3) aparat pod stalnim pritiskom je aparat kod kojeg se posuda stalno nalazi pod radnim pritiskom,

4) bočica je spremnik pogonskog plina koji se nalazi unutar posude ili na posudi aparata i koji prilikom aktiviranja dovodi aparat pod pritisak,

5) zatvarač je dio aparata koji zatvara otvor posude kroz koji se puni sredstvo za gašenje požara,

6) medij (sredstvo) za gašenje požara je materija koja izbacivanjem iz posude aparata gasi vatru (požar), a čija pri- mjena je odobrena i ispitana uz određeni aparat tokom ate- stiranja,

7) mlaznica je naprava koja služi za usmjeravanje mlaza sredstva za gašenje požara, 

8) ovlašćeno lice je privredno društvo i drugo pravno lice i preduzetnik koje ima odobrenje za servisiranje aparata,

9) prijenosni aparat je aparat koji je konstruiran za ručno prenošenje i korištenje i koji sa sredstvom za gašenje ima masu do 20 kg,

10) prijevozni aparat je aparat koji je konstruiran za ručni prijevoz i korištenje i koji sa sredstvom za gašenje ima masu veću od 20 kg,

11) serviser je lice koje je stručno osposobljeno za vrše- nje poslova servisiranja aparata od proizvođača ili ovlašće- nog zastupnika,

12) sigurnosni ventil je uređaj koji sprečava prekoračenje dozvoljenog pritiska u posudi aparata,

13) spojno crijevo je savitljivo crijevo sa priključkom pomoću kojeg se sredstvo za gašenje požara usmjerava na vatru,

14) spremnik aparata je posuda iz koje se sredstvo za ga- šenje požara izbacuje pod pritiskom u trenutku aktiviranja aparata,

15) usponska cijev je cijev kroz koju sredstvo za gašenje izlazi iz posude aparata,

16) uzbudna cijev je cijev kroz koju pogonski plin ulazi u spremnik (posudu) aparata.

POGLAVLJE II.
POSEBNI UVJETI KOJI SE ODNOSE NA PROSTOR ZA VRŠENJE KONTROLNOG ISPITIVANJA APARATA

Član 3.

(1) Ispitivanje aparata koji se nalaze u upotrebi vrši privred- no društvo i drugo pravno lice i preduzetnik na osnovu odobre- nja koje rješenjem daje Ministarstvo u sjedištu na period od pet godina, na način definiran Zakonom.

(2) Privredno društvo i drugo pravno lice i preduzetnik za obavljanje poslova periodičnog pregleda i kontrolnog ispitivanja posude aparata mora posjedovati odgovarajući prostor za rad, imati u radnom odnosu odgovorno lice i lice koje je stručno osposobljeno za periodične preglede i kon- trolna ispitivanja i minimalnu opremu za održavanje aparata.

Član 4.

(1) Prostor za obavljanje poslova periodičnog pregleda i kontrolnog ispitivanja posude aparata mora se nalaziti u pri- zemlju objekta i ne smije biti u sklopu javnog objekta.

(2) Radna površina prostora ne može biti manja od 40 m2 i visine 2,8 m, odnosno 15 m3 zračnog prostora po zaposle- nom radniku.

(3) U prostoru se mora osigurati prirodno ili vještačko provjetravanje.

(4) Za punjenje i pražnjenje aparata prahom treba biti osiguran suhi zatvoreni prostor.

POGLAVLJE III.
POSEBNI UVJETI KOJI SE ODNOSE NA TEHNIČKU OPREMLJENOST SERVISERA ZA VRŠENJE KONTROLNOG ISPITIVANJA APARATA

Član 5.
(1) Oprema za kontrolno ispitivanje aparata sastoji se od:

1) komplet alata opće namjene, sigurnosnog i kovačkog škripa,

2) precizne vage do 5 kg,

3) decimalne vage do 300 kg,

4) pumpe za pretakanje CO2 sa opremom za punjenje aparata i napravom za punjenje bočica,

5) hidraulične pumpe niskog pritiska do 40 bara i hidrau- lične pumpe pritiska do 300 bara, 

6) naprave za hidraulična ispitivanja pojedinih tipova i vrsta rezervoara aparata,

7) naprave za hidraulična ispitivanja zatvarača i sigurno- snih ventila,

8) uređaja za punjenje i pražnjenje aparata prahom,

9) uređaja za punjenje i stavljanje pod pritisak aparata pod stalnim pritiskom,

10) kataloga rezervnih dijelova i uputstava proizvođača za pregled i održavanje aparata.

(2) Oprema iz stava 1. ovog člana mora imati uvjerenje o etaloniranju, odnosno dokument kojim se dokazuje da je redovno pregledana i baždarena.

(3) Pregled i baždarenje vage, pumpe, naprava i uređaja iz stava 1. ovog člana vrši se svake godine.

Član 6.

Održavanje aparata ispravnim i funkcionalnim vrši se prema tehničkim normativima i standardima koji se odnose na ove aparate i prema uputstvu proizvođača.

POGLAVLJE IV.
POSEBNI UVJETI KOJI SE ODNOSE NA OSPOSOBLJENOST SERVISERA ZA VRŠENJE KONTROLNOG ISPITIVANJA APARATA

Član 7.

Poslove održavanja i ispitivanja aparata mogu vršiti lica koja su stručno osposobljena, tj. koja posjeduju uvjerenje o stručnoj osposobljenosti za poslove servisiranja izdato od proizvođača ili njegovog ovlašćenog zastupnika.

Član 8.

(1) Odgovorno lice za vršenje kontrolnog ispitivanja apa- rata mora imati najmanje višu školsku spremu odgovarajuće tehničke (mašinske, metalske, bravarske, električarske, gra- đevinske) struke.

(2) Periodične preglede i kontrolna ispitivanja posude aparata vrše radnici sa najmanje srednjom stručnom spre- mom tehničke (mašinske, metalske, bravarske, električarske, građevinske) struke i koji su stručno osposobljeni za ispiti- vanje aparata.

Član 9.

(1) Pravno lice iz člana 3. ovog pravilnika mora imati odobrenje za obavljanje poslova održavanja i ispitivanja apa- rata.

(2) Ministarstvo unutrašnjih poslova u sjedištu (u daljem tekstu: Ministarstvo) rješenjem daje odobrenje za ispitivanje aparata na period od pet godina, u skladu sa Zakonom.

Član 10.

(1) Privredno društvo i drugo pravno lice i preduzetnik za dobivanje odobrenja iz člana 9. ovog pravilnika podnosi zahtjev Ministarstvu.

(2) Uz zahtjev iz stava 1. ovog člana podnosi se sljedeće:

1) rješenje o registraciji kod okružnog privrednog suda,

2) dokaz o raspolaganju odgovarajućim poslovnim pro- storom,

3) popis opreme za održavanje,

4) uvjerenje o stručnoj osposobljenosti servisera,

5) kopija diplome za odgovorno lice i servisera,

6) dokaz da su odgovorno lice i serviser u radnom od- nosu.

Član 11.

O svakom izvršenom kontrolnom ispitivanju aparata sa- činjava se zapisnik koji sadrži:

1) datum ispitivanja aparata,
2) identifikacione podatke aparata,

3) ime i potpis lica koje je izvršilo ispitivanje aparata, 4) nedvosmislenu konstataciju o ispravnosti aparata.

Član 12. Kontrolno ispitivanje aparata obuhvaća:

1) redovni pregled aparata,
2) periodični pregled aparata,
3) kontrolno ispitivanje posude aparata.

Član 13.

Redovni pregled aparata vrši korisnik aparata, a periodič- ni pregled i kontrolno ispitivanje posude aparata vrši ovla- šćeno privredno društvo i drugo pravno lice i preduzetnik.

Član 14.
(1) Redovni pregled aparata obuhvaća:

1) uočljivost aparata i pristup aparatu,

2) opće stanje aparata,

3) kompletnost aparata,

4) stanje plombe aparata, odnosno ventila.

(2) Redovni pregled obavlja se najmanje jednom u tri mjeseca, ovisno o uvjetu u kojem je smješten aparat.

(3) Uočene nedostatke na aparatu korisnik aparata otkla- nja sam ili uz pomoć stručnog lica.

Član 15.

(1) Periodični pregled aparata pod stalnim pritiskom obuhvaća:

1) vanjski pregled općeg stanja aparata, s obzirom na ko- roziju i fizička oštećenja,

2) vanjski pregled stanja i kompletnosti svih dijelova aparata,

3) pregled uočljivosti i čitljivosti natpisa i uputstva za rukovanje na aparatu,

4) provjeru roka za vršenje hidrauličkog ispitivanja čvr- stoće i nepropustljivosti rezervoara,

5) kontrolu radnog pritiska u aparatu (osim CO aparata), 2

6) kontrolu ispravnosti manometra (ako je omogućena),

7) izvlačenje osigurača i ponovno plombiranje,

8) pregled stanja spojne cijevi i mlaznice uz produvava- nje zrakom i obaveznu zamjenu oštećenih ili dotrajalih dije- lova i zaptivača,

9) provjeru mase sredstva za gašenje vaganjem, te upisi- vanje na samoljepljivu naljepnicu i lijepljenje te naljepnice na rezervoar aparata,

10) protresanje aparata u obrnutom položaju radi rastre- sanja praha.

(2) Kod periodičnog pregleda aparata punjenih prahom nakon isteka dvije godine od dana prodaje tih aparata, kao i kod svakog sljedećeg periodičnog pregleda aparata, lica iz člana 7. ovog pravilnika izvršit će sve radnje iz stava 1. ovog člana, osim radnji iz stava 1. tačka 5) ovog člana, umjesto koje treba smanjiti pritisak na aparatu na pritisak okoline i provjeriti stanje praha u pogledu rastresitosti, pojave grudica i stranih tijela.

(3) Izvršeni periodični pregled iz stava 2. ovog člana po- tvrđuje se lijepljenjem naljepnice na usponsku cijev, čiji je izgled i sadržaj prikazan na slikama 1. i 1a, koje se nalaze u Prilogu ovog pravilnika i čini njegov sastavni dio.

Član 16.

(1) Periodični pregled aparata sa bočicom obuhvaća slje- deće:

1) vanjski pregled općeg stanja aparata s obzirom na ko- roziju i fizička oštećenja, 

2) vanjski pregled stanja i kompletnosti svih dijelova aparata,

3) pregled uočljivosti i čitljivosti natpisa i uputstva za rukovanje na aparatu,

4) provjeru roka za vršenje hidrauličnog ispitivanja čvr- stoće i nepropustljivosti rezervoara,

5) izvlačenje osigurača i ponovno blombiranje,

6) pregled stanja spojne cijevi i mlaznice uz produvava- nje zrakom i obaveznu zamjenu oštećenih ili dotrajalih dije- lova i zaptivača,

7) skidanje zatvarača, provjeru rada mehanizma za akti- viranje i svih zaptivača,

8) provjeru usponske i uzbudne cijevi,

9) provjeru mase pogonskog plina u bočici vaganjem,

10) upisivanje izvagane mase i datuma na samoljepljivu naljepnicu i lijepljenje te naljepnice na bočicu čiji je izgled i sadržaj prikazan na slikama 2. i 2a, koje se nalaze u Prilogu ovog pravilnika.

(2) Bočice koje su starije od 20 godina odbacuju se, ako proizvođač nije propisao duži vijek trajanja bočice.

(3) Kod aparata iz stava 1. ovog člana koji su punjeni prahom potrebno je provjeriti stanje praha u smislu rastresi- tosti, pojave grudica i stranih tijela.

(4) Kod prijenosnih aparata s bočicom potrebno je zatvo- riti otvor rezervoara, protresti prah preokretanjem i protresa- njem aparata.

(5) Prijevozne aparate sa bočicom treba polegnuti i pro- tresti.

(6) Neupotrebljivi prah treba zamijeniti sa novim prahom iste vrste.

(7) Prosijavanje praha nije dopušteno.

(8) Radnje iz st. 3, 4, 5. i 6. ovog člana vrše se u suhom zatvorenom prostoru i u što kraće vrijeme kako bi se izbjeglo vlaženje praha vlagom iz vazduha.

(9) Kod aparata za gašenje sredstvima na bazi vode po- trebno je isprazniti vodu iz rezervoara i izvršiti provjeru unu- trašnjosti rezervoara na koroziju te u slučaju da nije korozi- van, ponovo ga napuniti.

(10) Korisnici aparata osigurat će periodične preglede aparata najmanje jednom u šest mjeseci.

Član 17.
(1) Nakon izvršenog periodičnog pregleda aparata, aparat

treba označiti naljepnicom čiji su izgled i sadržaj prikazani na slikama 3. i 3a, koje se nalaze u Prilogu ovog pravilnika.

(2) Naljepnica iz stava 1. ovog člana buši se kako bi se označio mjesec i godina izvršenog pregleda i šifra (oznaka) stručnog lica koje je izvršilo pregled.

(3) Prilikom zamjene naljepnice, kod periodičnog pre- gleda aparata, na novu naljepnicu treba prenijeti godinu pret- hodnog kontrolnog ispitivanja aparata.

Član 18.
(1) Uočene nedostatke tokom periodičnog pregleda apara-

ta stručno lice u potpunosti otklanja, odnosno neispravne dije- love mijenja isključivo istovrsnim rezervnim dijelovima pro- izvođača aparata i sredstvom za gašenje, odnosno rezervnim dijelovima odobrenim za upotrebu od proizvođača aparata.

(2) Ukoliko nedostaci na aparatu nisu otklonjeni na način propisan u stavu 1. ovog člana, aparat se smatra neispravnim i stavlja se van upotrebe.

(3) Aparat kojem je istakao rok za vršenje hidrauličkog ispiti- vanja čvrstoće i nepropusnosti rezervoara smatra se neispravnim.

Član 19.
Kontrolno ispitivanje posude aparata obuhvaća ispitiva-

nje aparata čiji je radni pritisak manji od 25 bara i bočice sa pogonskim plinom zapremine 0,22 l.

Član 20.

(1) Kontrolno ispitivanje posude aparata obuhvaća rad- nje predviđene periodičnim pregledom aparata uz dodatak sljedećih radnji:

1) kod aparata pod stalnim pritiskom oslobađanje priti- ska iz aparata i otvaranje rezervoara,

2) rasklapanje zatvarača ili ventila, provjeru mehanizma za aktiviranje i zamjenu svih zaptivača,

3) provjeru usponske cijevi,

4) iz aparata napunjenih prahom treba isprazniti prah uz provjeru stanja praha u smislu rastresitosti i pojave grudica,

5) pregled unutrašnjosti rezervoara,

6) vršenje hidrauličnog ispitivanja čvrstoće i nepropu- snosti rezervoara,

7) sušenje ispitanog rezervoara sa vana i unutra,

8) utiskivanje oznake godine ispitivanja i znaka ovlašće- nog privrednog društva, drugog pravnog lica i preduzetnika koji je izvršio ispitivanje na dno aparata s vanjske strane re- zervoara,

9) prije ponovnog punjenja rezervoara aparata prahom na dno rezervoara aparata staviti prsten izrađen od materijala koji je otporan na koroziju prema slici 4, koja se nalazi u Prilogu ovog pravilnika, a na kojem treba na neizbrisiv način označiti godinu vršenja navedene radnje,

10) provjeru pritiska otvaranja sigurnosnog ventila, osim kod rasprskavajućih membrana,

11) izmjenu rasprskavajućih membrana na sigurnosnim ventilima.

(2) Ako se prilikom hidrauličnog ispitivanja iz stava 1. tačka 6) ovog člana uoče oštećenja, propuštanja ili trajne deformacije, rezervoar se otklanja i stavlja van upotrebe.

Član 21.

Nakon izvršenog kontrolnog ispitivanja posude aparata, aparat treba napuniti prema uputstvu proizvođača istovrsnim sredstvom za gašenje požara, odnosno istovrsnim pogon- skim plinom, te označiti naljepnicom koja se buši kako bi se označila godina izvršenog ispitivanja i šifra (oznaka) struč- nog lica koje je izvršilo taj pregled.

Član 22.

(1) Kontrolno ispitivanje posude aparata obavlja se sva- kih pet godina.

(2) Kod aparata starijih od 15 godina, osim CO2 aparata, sve radnje iz člana 20. ovog pravilnika vrše se svake dvije godine.

Član 23.

(1) Samo na aparate koji su ispitani i ispravni može se postaviti ili nalijepiti evidenciona naljepnica.

(1) Aparat čija se posuda ili neki njen dio moraju ispitati na pritisak smatra se neispravnim ako ispitivanje nisu obavili privredna društva i druga pravna lica i preduzetnik iz člana 36. stav 2. Zakona, kao i aparat za koji ne postoji evidencija o njegovoj ispravnosti.

V. EVIDENCIJE O IZVRŠENOM PREGLEDU APARATA

Član 24.

Korisnik aparata vodi evidenciju o izvršenom redovnom pregledu aparata u obliku knjige formata A4, koja sadrži slje- deće podatke:

1) naziv aparata,
2) tip i fabrički broj aparata,
3) vrijeme i datum redovnog pregleda, 4) uočeno stanje aparata,

5) podatke o licu koje je vršilo pregled (ime, prezime i potpis), 

6) pečat pravnog lica koje je vršilo servisiranje aparata.

Član 25.

Privredna društva i druga pravna lica i preduzetnici koji vrše kontrolno ispitivanje aparata vode evidenciju o održa- vanim i ispitanim aparatima, u skladu sa Pravilnikom o vo- đenju evidencija (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 62/20).

VI. VRSTE APARATA U PROMETU, GARANTNI ROK I ROK OSIGURANOG SERVISIRANJA

Član 26.

(1) Aparati se stavljaju u promet na teritoriji Republike Srpske na način definiran Zakonom.

(2) Aparati koji se mogu staviti u promet na teritoriji Re- publike Srpske su:

1) aparati za gašenje prahom (označava se oznakom Ѕ),

2) aparati za gašenje ugljendioksidom (označava se oznakom CO2),

3) aparati za gašenje hemijskom pjenom (označava se oznakom Px),

4) aparati za gašenje zračnom pjenom (označava se ozna- kom Pz),

5) aparati za gašenje vodom (označava se oznakom B za puni mlaz, a za Vr za raspršeni mlaz),

6) aparati za gašenje vodom i pjenom (označava se ozna- kom VP).

(3) Aparati iz stava 2. ovog člana koji se koriste na teritoriji Republike Srpske moraju imati garantni list i tehničko uputstvo i utvrđen garantni rok i rok osiguranog servisiranja.

(4) Garantni list i tehničko uputstvo za aparate koji su proizvedeni u Republici Srpskoj, odnosno Bosni i Herce- govini izdaje proizvođač, a za aparate koji su uvezeni, ga- rantni list i tehničko uputstvo izdaje pravno lice koje uvozi aparate.

(5) Aparati iz stava 2. ovog člana moraju ispunjavati standarde propisane evropskom normom BAS EN 3, što se dokazuje certifikatom o usklađenosti sa normom BAS EN 3, koje izdaje ovlašćeno domaće ili strano tijelo.

Član 27.

(1) Garantni rok za aparate iz člana 26. ovog pravilnika ne može biti kraći od godinu dana i počinje teći od dana pro- daje aparata na malo.

(2) Rok osiguranog servisa za aparate iz člana 26. ovog pravilnika ne može biti kraći od pet godina.

VII. POSTAVLJANJE APARATA Član 28.

(1) Aparati se postavljaju neovisno o ugrađenim stabil- nim sistemima za gašenje požara, hidrantskoj mreži i drugim mjerama zaštite od požara.

(2) Aparati se postavljaju na uočljivim i lahko pristu- pačnim mjestima, u blizini mogućeg izbijanja požara, a kod prijenosnih aparata ručka za nošenje ne smije biti na visini većoj od 1,5 m od poda.

Član 29.

(1) Mjesto postavljanja aparata u prostoji čija je površina veća od 50 m2 označava se naljepnicom koja sadrži pozicio- nirani hologram veličine 14 mm · 14 mm.

(2) Hologram sadrži centralno smješteni stilizirani apa- rat na čijim rubovima se nalazi mikrotest “ODRŽAVANJE APARATA”.

(3) Naljepnica iz stava 1. ovog člana mora biti obojena pretežno bojom RAL 3000 i postavljena dovoljno visoko da njenu uočljivost ne ometaju ostali predmeti u prostoriji.

POGLAVLJE VIII.
PRIJELAZNA ODREDBA I ZAVRŠNA ODREDBA

Član 30.
Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje važiti Pravilnik o posebnim uvjetima za vršenje kontrolnog ispitivanja aparata za gašenje početnog požara (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 9/96).

Član 31.

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objave u “Službenom glasniku Republike Srpske”.

 

Broj: S/M-020-135/20
31. decembra 2020. godine Banja Luka

Ministar,
Mr. Dragan Lukač, s.r.

 

PRILOG