Realizacija projekta TexEASTile: Bh. tekstilci svjesni potrebe usvajanja "zelene" proizvodnje

U Sarajevskoj regionalnoj razvojnoj agenciji - SERDA prezentirane su provedene aktivnosti i rezultati istraživanja u okviru projekta TexEASTile - održive inovacije za tekstil u jugoistočnoj Evropi.

Projekt je odobren u okviru Evropskog transnacionalnog programa za jugoistočnu Evropu 2007-2013, a koji finansira Evropska unija. Vodeći partner na projektu je Euroimpressa iz Italije, uz partnere iz Rumunije, Bugarske, Mađarske i Grčke. Partner iz BiH je Sarajevska regionalna razvojna agencija SERDA.

Cilj Projekta je da unaprijedi znanja i poveća korištenje ekološki održivih alata i metoda za mala i srednja preduzeća u tekstilnom sektoru, kao i korištenje procedure "zelenih javnih nabavki" - GPP (Green Public Procurement) u javnom i u privatnom sektoru, promovira i razvije trajnu saradnju između kompanija putem zajedničke metodologije i instrumenata.

U prethodnom periodu SERDA je vodila aktivnosti na definiranju prioritetnih problema, te identifikaciji i implementaciji konkretnih aktivnosti i potrebnih intervencija i načinima njihovog izvođenja, uključujući i podršku preduzetničkom okruženju, potencijalnim stranim ulaganjima i stvaranju modela za primjenu eko standarda i uvođenje certifikacije u tekstilnoj industriji.

Prva faza provedenih istraživanja pokazala je da poseban problem u BiH predstavlja nepostojanje bazne proizvodnje (proizvodnje sirovina ili poluproizvoda) te da poslovanje domaćih firmi gotovo u cjelosti zavisi od partnera koji su uglavnom iz zemalja EU. Oni obezbjeđuju tržište, materijal, pribor, modele i sve ostalo što je potrebno za proizvodnju.

Konkurentnost na domaćem tržištu je izražena više kod malih proizvođača koji rade jednostavnije proizvode. Istovremeno, ekonomska kriza je uticala na smanjenje narudžbi, što je još više otežalo ionako nezavidan finansijski položaj domaćih firmi.

U okviru provedenih istraživanja, ukupno je anketirano 16 kompanija iz Bosne i Hercegovine, od toga 14 kompanija iz tekstilne industrije, a dvije iz kožarske: Alma Ras, Bellisima, Bostex, Contessa, Donnia Trade, IMK Kula, Kaletex, Borac d.d., M.K. Zlatka Vuković, Miltex, Napredak, Nerzz Bešlagić, Novotex, Olimp, Trend-tex, Tvornica konfekcije Borac.

Anketirane firme su u 2009. ostvarile izvoz u iznosu 20.416.853 eura. Glavne zemlje u koje anketirane kompanije izvoze svoje proizvode i usluge su Njemačka, Slovenija, Hrvatska, Austrija i Italija. Od ukupnog broja anketiranih, tri kompanije imaju eko standarde u procesu kupovine proizvoda/usluga ili prilikom odabira dobavljača. Samo jedna kompanija ima 60 posto proizvoda sa certifikatom o porijeklu EURO I (Certificate of origin EURO I).

Također, većina kompanija svjesna je potrebe usvajanja zelene (eko) proizvodnje i distribucije proizvoda te da postoji određen stepen ekološke svijesti. Međutim, pitanje ulaska ovih kompanija u zelenu (eko) proizvodnju povezano je i sa podrškom kompanijama u ovom procesu.

U BiH je registrovano 300 do 350 proizvodnih kompanija koje zapošljavaju oko 20.000 radnika u sektoru tekstila, a najveće kompanije su "Borac“ d.d. iz Travnika i "Kula“ d.d. iz Gradačca. Što se tiče zaposlenih, 80 posto u tekstilnoj industriji čini ženska radna snaga, saopćeno je iz SERDA.