Pravilnik o načinu procjene bezbjednosti hemikalije i sadržaju izvještaja o bezbjednosti hemikalije

Službeni glasnik Republike Srpske - Broj 126 23.12.2020

Na osnovu člana 20. stav 3. Zakona o hemikalijama (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 21/18) i čla- na 76. stav 2. Zakona o republičkoj upravi (“Službeni gla- snik Republike Srpske”, broj 115/18), ministar zdravlja i socijalne zaštite, 4. decembra 2020. godine, d o n o s i
 

PRAVILNIK
O NAČINU PROCJENE BEZBJEDNOSTI HEMIKALIJE I SADRŽAJU IZVJEŠTAJA O BEZBJEDNOSTI HEMIKALIJE
 

GLAVA I OSNOVNE ODREDBE
 

Predmet Pravilnika

Član 1.
Ovim pravilnikom propisuju se način procjene bezbjednosti hemikalije i sadržaj izvještaja o bezbjednosti hemikalije u svrhu procjene izloženosti ljudi i životne sredine toj hemikaliji i karakterizacije rizika od hemikalije.
 

Objašnjenje izraza i pojmova

Član 2.
Pojedini izrazi i pojmovi upotrijebljeni u ovom pra- vilniku imaju sljedeće značenje:
1) procjena bezbjednosti hemikalije označava utvrđi- vanje neželjenih efekata opasnih hemikalija na zdravlje ljudi i životnu sredinu,
2) identifikacija opasnosti koju predstavlja hemika- lija označava identifikaciju izvora rizika po zdravlje ljudi i životnu sredinu, zajedno sa kvalitativnim opisom prirode pojava, efekata ili slučajeva,
3) procjena doze (koncentracije) i odgovora (efekta) je utvrđivanje odnosa između doze, odnosno nivoa izlaganja hemikaliji i učestalosti pojave i težine efekta,
4) procjena izloženosti je određivanje ispuštanja, puteva i brzine širenja hemikalije, te njene transformacije ili razgradnje, a radi određivanja koncentracije (doze) kojoj su ljudske populacije ili sfere životne sredine, kao što su voda, zemljište i vazduh, izložene ili mogu biti izložene,
5) legura je metalni materijal, homogen na makroskopskom nivou, koji se sastoji od dva ili više elemenata spojenih na način da se ne mogu lako odvojiti mehaničkim sredstvima,
6) DNEL (engl. Derived No-Effect Level) označava izvedenu dozu bez efekta, odnosno nivo izloženosti iznad koga se ljudi ne bi smjeli izlagati hemikaliji,
7) ATE (engl. Acute Toxicity Estimates) označava pro- cijenjenu vrijednost akutne toksičnosti,
8) srednja smrtna doza – LD50 označava statistički određenu pojedinačnu dozu supstance za koju se očekuje da izaziva smrtnost kod 50% ispitivanih jedinki kada se primijeni peroralnim ili dermalnim putem,
9) NO(A)EL (engl. No Observed [Adverse] Effect Level) označava najvišu primijenjenu dozu pri kojoj se ne zapaža nikakav, odnosno neželjeni efekat tokom izvođenja ispitivanja,
10) LO(A)EL (engl. Lowest Observed [Adverse] Effect Level) označava najnižu primijenjenu dozu pri kojoj se zapaža bilo koji efekat, odnosno neželjeni efekat tokom izvođenja ispitivanja,
11) PNEC (engl. Predicted No – Effect Concentration) označava predviđenu koncentraciju bez efekta, od- nosno koncentraciju hemikalije ispod koje se ne očekuju zabrinjavajući štetni efekti u odgovarajućoj sferi ži- votne sredine,
12) srednja smrtna koncentracija – LC50 označava statistički određenu pojedinačnu koncentraciju supstance za koju se očekuje da izaziva smrtnost kod 50% ispitiva- nih jedinki kada se primijeni inhalacionim putem,
13) NOEC (engl. No Observed Effect Concentration) označava najvišu primijenjenu koncentraciju pri kojoj se ne zapaža nikakav efekat tokom izvođenja ispitivanja.
 

Vršenje procjene bezbjednosti hemikalije

Član 3.
(1) Proizvođači i uvoznici hemikalija u skladu sa ovim pravilnikom procjenjuju i dokumentuju da li su rizici koji proizlaze iz hemikalije koju proizvode, odnosno uvoze adekvatno kontrolisani za vrijeme proizvodnje i upotrebe, te da li na osnovu takve procjene adekvatnu kontrolu rizika mogu da vrše i dalji akteri u lancu snabdijevanja.
(2) Izvještaj o bezbjednosti hemikalije obuhvata i nano oblike supstanci, uključujući i podatke o tome o kojem nano obliku se radi, te podatke o tome da li je procjena bezbjednosti za jednu formu primjenjiva i na drugu formu.
(3) Procjenu u skladu sa ovim pravilnikom, uz potrebna prilagođavanja, vrše i proizvođači i uvoznici proizvoda koji se upisuje u Inventar hemikalija, ako je to utvrđeno propisom kojim se uređuje Inventar hemikalija.
(4) Izvještaj o bezbjednosti hemikalije priprema jedno ili više lica koja su adekvatno obučena, imaju odgova- rajuće iskustvo i kontinuirano se edukuju.
 

Obuhvat procjene bezbjednosti

Član 4.
(1) Proizvođač procjenom bezbjednosti obuhvata proizvodnju hemikalije i sve njene identifikovane upotrebe.
(2) Uvoznik procjenom bezbjednosti obuhvata sve identifikovane upotrebe hemikalije.
(3) Procjena bezbjednosti obuhvata upotrebu supstance kao takve, uključujući glavne nečistoće i aditive u smješi i u proizvodu, prema utvrđenim identifikovanim upotre- bama, te nano oblike.
(4) Prilikom procjene bezbjednosti u obzir se uzimaju sve faze životnog ciklusa hemikalije nastale kao rezul- tat proizvodnje i identifikovanih upotreba.
(5) Procjena bezbjednosti hemikalije zasnovana je na poređenju potencijalnih štetnih efekata hemikalije sa poznatom ili predviđenom izloženošću čovjeka ili životne sredine toj hemikaliji, uzimajući u obzir sprove- dene i preporučene mjere za upravljanje rizikom i radne uslove.
 

Procjena bezbjednosti sličnih supstanci

Član 5.
(1) Supstance kod kojih se na osnovu strukturne sličnosti može očekivati da imaju slične fizičko-hemijske, toksikološke i ekotoksikološke osobine mogu se smatra- ti grupom ili kategorijom supstanci.
(2) Proizvođač ili uvoznik koristi procjenu bezbjednosti hemikalije izvršene za jednu supstancu za procjenu i dokumentovanje adekvatne kontrole rizika koji potiče od druge supstance, odnosno grupe ili kategorije supstanci, ako smatra da je to adekvatno i ako je adekvatno obrazloženo.
(3) Kada supstanca postoji u jednom ili više nano oblika, a podaci za jedan nano oblik koriste se za doka- zivanje bezbjedne upotrebe drugog nano oblika, prilaže se naučno obrazloženje kako se primjenom pravila za gru- pisanje i analogni pristup podaci iz specifičnih ispitivanja ili druge informacije mogu koristiti za ostale oblike supstance.
(4) Pristup procjeni bezbjednosti sličnih supstanci definisan ovim članom primjenjuje se i na scenario izlo- ženosti i mjere upravljanja rizikom.
 

Podaci za procjenu bezbjednosti

Član 6.
(1) Procjena bezbjednosti hemikalije zasniva se na informacijama o hemikaliji koje se nalaze u tehničkoj dokumentaciji i u drugim raspoloživim i relevantnim informacijama.
(2) U obzir se uzimaju podaci o opasnosti hemikalije, izloženosti tokom proizvodnje ili uvoza, identifikovanim upotrebama, radnim uslovima i sprovedenim ili preporučenim mjerama za upravljanje rizikom kod daljih korisnika.
(3) Ako se mjere za upravljanje rizikom i radni uslovi koji su potrebni za kontrolu rizika koji je dobro poznat mogu smatrati dovoljnim za kontrolu drugih potencijal- nih rizika, nije potrebno pribavljati druge podatke da bi se takvi rizici detaljnije opisali.
 

Koraci procjene bezbjednosti

Član 7.
(1) Procjena bezbjednosti hemikalije koju vrše proizvođač ili uvoznik za određenu hemikaliju podrazumijeva sljedeće korake:
1) procjena opasnosti za zdravlje ljudi,
2) procjena opasnosti za zdravlje ljudi na osnovu fizičko-hemijskih svojstava,
3) procjena opasnosti za životnu sredinu,
4) procjenu perzistentnih, bioakumulativnih i tok- sičnih (u daljem tekstu: PBT) i veoma perzistentnih i veoma bioakumulativnih (u daljem tekstu: vPvB) svojstava.
(2) Procjena bezbjednosti treba da obuhvati i procjenu izloženosti, uključujući utvrđivanje scenarija izloženo- sti, odnosno, prema potrebi, identifikaciju relevantnih kategorija upotrebe i izloženosti i procjenu izloženo-sti i karakterizaciju rizika ako se u postupku procjene iz stava 1. ovog člana utvrdi da hemikalija ili njen nano oblik ispunjava kriterijume za bilo koju od sljedećih kla- sa ili kategorija opasnosti definisanih propisom kojim su uređeni klasifikacija i obilježavanje hemikalija:
1) eksplozivi, zapaljivi gasovi, aerosoli, oksidirajući gasovi, zapaljive tečnosti, zapaljive čvrste sup- stance i smješe, samoreaktivne supstance i smješe ti- pova A i B, samozapaljive tečnosti, samozapaljive čvrste supstance i smješe, supstance i smješe koje u kontaktu sa vodom oslobađaju zapaljive gasove, oksidirajuće tečnosti kategorija 1 i 2, organski peroksidi tipova A do F,
2) akutna toksičnost, korozivno oštećenje kože / iritacija kože, teško oštećenje oka / iritacija oka, senzibi- lizacija respiratornih organa ili kože, mutagenost ger- minativnih ćelija, karcinogenost, toksičnost po repro- dukciju u vezi sa štetnim efektima na seksualnu funkciju i plodnost ili na razvoj, specifična toksičnost za ciljni organ – jednokratna izloženost, osim narkotičkog djelovanja, specifična toksičnost za ciljni organ – više- kratna izloženost i opasnost od aspiracije,
3) opasnost po vodenu životnu sredinu,

4) opasnost po ozonski omotač,
5) identifikacija kao PBT ili vPvB.
(3) U odgovarajućem naslovu izvještaja o bezbjednosti hemikalije treba navesti sažetak svih relevantnih poda- taka korišćenih za procjenu bezbjednosti.
 

Scenario izloženosti

Član 8.
(1) Glavni element dijela izvještaja o bezbjednosti hemikalije koji se odnosi na izloženost predstavlja opis jednog ili više scenarija izloženosti primijenjenih na proizvodnju kod proizvođača, vlastitu upotrebu kod pro- izvođača ili uvoznika i scenarija izloženosti koje pro- izvođač ili uvoznik preporučuje za identifikovane upotrebe hemikalije.
(2) Scenario izloženosti predstavlja skup uslova koji opisuju kako se hemikalija proizvodi, odnosno koristi tokom svog životnog ciklusa i kako proizvođač ili uvoznik kontroliše izloženost ljudi i životne sredine, odnosno kako preporučuje daljim korisnicima da to čine.
(3) Skupovi uslova iz stava 2. ovog člana sadrže opis mjera upravljanja rizikom i radnih uslova koje proizvođač ili uvoznik sprovodi, odnosno preporučuje daljim korisnicima.
(4) Ako se hemikalija stavlja na tržište, relevantni scenario izloženosti, uključujući mjere upravljanja rizikom i preporučene radne uslove, treba navesti u bezbjed- nosno-tehničkom listu (u daljem tekstu: BTL).
 

Obuhvat scenarija izloženosti

Član 9.
(1) Obim podataka koji su potrebni da bi se opisao sce- nario izloženosti zavisi od načina upotrebe hemikalije, njenih opasnih svojstava i količine podataka koji su dostupni proizvođaču ili uvozniku.
(2) Scenario izloženosti može opisati odgovarajuće mjere za upravljanje rizikom za nekoliko pojedinačnih procesa ili upotreba hemikalije.
(3) Jedan scenario izloženosti može obuhvatiti više procesa i upotreba hemikalije kada je riječ o kategorijama izloženosti.
 

Posebne napomene za procjenu bezbjednosti

Član 10.
(1) Kod određenih uticaja, kao što su oštećenje ozon- skog omotača, potencijal stvaranja prizemnog ozona, sna- žan miris i kvarenje, kod kojih nije moguće primijeniti postupke propisane za ostale hemikalije, rizici povezani sa tim efektima ocjenjuju se zavisno od slučaja, a proizvođač, odnosno uvoznik navodi potpun opis i obrazloženje
tih ocjena u izvještaju o bezbjednosti hemikalije, a njihov sažetak u BTL-u.
(2) Pri procjeni rizika upotrebe jedne ili više sup- stanci ugrađenih u posebne smješe (npr. legure) treba uzeti u obzir način na koji su te supstance vezane u hemijskoj matrici.
(3) Kada su procjenom hemijske bezbjednosti obuhvaće- ni i nano oblici, u obzir se uzima i odgovarajuća mjerna jedinica za procjenu i prikaz rezultata u koracima procje- ne bezbjednosti iz člana 7. ovog pravilnika, uz navođenje obrazloženja u izvještaju o hemijskoj bezbjednosti i sažetka obrazloženja u BTL-u.
(4) Za procjenu i prikaz rezultata za nano oblike iz stava 3. ovog člana prednost se daje prikazu sa nekoliko mjernih jedinica, uključujući i jedinice za masu, uz navo- đenje metode recipročne konverzije, kada je moguće.
 

Posebne napomene u izvještaju o hemijskoj bezbjednosti

Član 11.
(1) Kada metodologija za procjenu bezbjednosti hemi- kalija definisana ovim pravilnikom nije odgovarajuća, u izvještaju o bezbjednosti hemikalije navode se detaljan opis i obrazloženja primijenjene alternativne metodolo- gije.
(2) U Dijelu A izvještaja o bezbjednosti hemikalije navodi se izjava proizvođača, odnosno uvoznika, kojom se potvrđuje da se sprovode mjere upravljanja rizikom opi- sane u relevantnom scenariju izloženosti za vlastitu upotrebu i da se saopštavaju distributerima i daljim korisnicima kroz BTL.
 

GLAVA II PROCJENA BEZBJEDNOSTI
1. Procjena opasnosti za zdravlje ljudi
 

Ciljevi procjene opasnosti hemikalije za zdravlje ljudi

Član 12.
(1) Ciljevi procjene opasnosti hemikalije za zdravlje ljudi:
1) određivanje klasifikacije hemikalije u skladu sa propisom kojim se uređuje oblast klasifikacije, obilježavanja i pakovanja hemikalija,
2) određivanje nivoa izloženosti za ljude iznad kojih se ne bi smjeli izlagati hemikaliji – DNEL.
(2) Kod procjene opasnosti hemikalije za zdravlje ljudi u obzir se uzimaju toksikokinetički profil hemikalije (apsorpcija, metabolizam, distribucija i eliminacija) i sljedeće grupe efekata:
1) akutni efekti, kao što su akutna toksičnost, irita- cija i korozivnost,
2) izazivanje senzibilizacije,
3) toksičnost kod ponovljene doze,
4) karcinogenost, mutagenost i toksičnost po repro- dukciju,
5) drugi efekti, ako je potrebno u skladu sa dostupnim podacima.
 

Koraci procjene opasnosti

Član 13.
(1) Procjena opasnosti za zdravlje ljudi obuhvata slje- deće korake:
1) procjena podataka koji nisu dobijeni na ljudima, 2) procjena podataka dobijenih na ljudima,
3) klasifikacija i obilježavanje,
4) izvođenje DNEL-a.
(2) Procjena opasnosti iz stava 1. ovog člana obuhvata i poznate nano oblike.
(3) Prva tri koraka iz stava 1. ovog člana sprovode se za svaki efekat za koji su dostupni podaci i navode se u od- govarajućem odjeljku izvještaja o bezbjednosti hemikalije, a kada je potrebno, sažeci podataka navode se u naslovima 2. i 11. BTL-a.
(4) Za efekte za koje nisu dostupni relevantni podaci u odgovarajućem odjeljku izvještaja o bezbjednosti hemika- lije navodi se izjava: “Podaci nisu dostupni”.
(5) U četvrtom koraku procjene opasnosti za zdravlje ljudi objedinjuju se rezultati prva tri koraka i navode se u odgovarajućem odjeljku izvještaja o bezbjednosti hemi- kalije, dok se njihov sažetak navodi u naslovu 8.1. BTL-a.
 

Procjena podataka koji nisu dobijeni na ljudima

Član 14.
(1) Prvi korak procjene opasnosti predstavlja procje- nu podataka koji nisu dobijeni na ljudima, što obuhvata:
1) identifikaciju opasnosti za efekat na osnovu svih raspoloživih podataka koji nisu dobijeni na ljudima,
2) utvrđivanje odnosa kvantitativne doze (koncentra- cije) i odgovora (efekta).
(2) Kada nije moguće utvrditi odnos kvantitativne doze (koncentracije) i odgovora (efekta), to se obrazlaže uz pri- laganje polukvantitativne ili kvalitativne analize.
(3) Kod akutnih efekata obično nije moguće utvrdi- ti odnos kvantitativne doze (koncentracije) i odgovora (efekta) na osnovu rezultata ispitivanja sprovedenog u skladu sa propisanim metodama ispitivanja i u tom slu- čaju je dovoljno odrediti da li je i u kojoj mjeri izazivanje tog efekta svojstveno hemikaliji.
 

Prikazivanje podataka

Član 15.
(1) Svi podaci koji nisu dobijeni na ljudima, a ko- rišćeni su za procjenu određenog efekta na ljude i utvr- đivanje odnosa doze (koncentracije) i odgovora (efekta), prikazuju se u obliku jedne ili više tabela, uz jasno ra- zdvajanje in vitro, in vivo i ostalih podataka.
(2) Relevantni rezultati ispitivanja, kao što su ATE, LD50, NO(A)EL ili LO(A)EL, kao i ispitni uslovi, kao što su trajanje ispitivanja, put primjene i ostali rele- vantni podaci prikazuju se primjenom međunarodno pri- znatih mjernih jedinica za taj efekat.
 

Podaci o sprovedenim studijama

Član 16.
(1) Ako je raspoloživa jedna studija, tada se za tu stu- diju izrađuje detaljan sažetak studije.
(2) Ako postoji više studija koje se odnose na isti efekat, tada se za utvrđivanje DNEL-a uglavnom koristi studija ili studije koje izazivaju najveću zabrinutost, na- kon što se uzmu u obzir moguće varijable, kao što su način sprovođenja studije, adekvatnost, relevantnost vrste na kojoj je sprovedeno ispitivanje, kvalitet rezultata, i za tu studiju, odnosno studije treba izraditi detaljan sažetak i uključiti ga u tehničku dokumentaciju.
(3) Detaljni sažeci potrebni su za sve ključne podatke koji su korišćeni za procjenu opasnosti.
(4) Ako nije korišćena studija ili studije koje izazi- vaju najveću zabrinutost, obrazlažu se razlozi za to, a u tehničkoj dokumentaciji navodi se detaljno obrazloženje ne samo za studiju koja je korišćena već i za sve studije koje izazivaju veću zabrinutost.
(5) Validnost studije ispituje se bez obzira na to da li su opasnosti identifikovane ili ne.
 

Prikazivanje podataka dobijenih na ljudima

Član 17.
(1) Drugi korak procjene opasnosti obuhvata procjenu podataka dobijenih na ljudima.
(2) Ako nisu dostupni podaci dobijeni na ljudima, u ovom odjeljku izvještaja o bezbjednosti hemikalije navodi se izjava: “Nisu dostupni podaci dobijeni na ljudima”.
(3) Ako su podaci dobijeni na ljudima dostupni, prika- zuju se u obliku tabele.
 

Utvrđivanje klasifikacije i obilježavanja

Član 18.
(1) Treći korak procjene opasnosti obuhvata klasifikaciju i obilježavanje hemikalije.
(2) U izvještaju o bezbjednosti hemikalija prikazuju se i obrazlažu odgovarajuća klasifikacija izvršena u skladu sa propisima kojim je uređena oblast klasifikacije hemikalija i specifične granične koncentracije ako su propisane.
(3) Procjena uključuje i izjavu da li supstanca ili njen nano oblik ispunjava kriterijume za klasifikaciju kao karcinogena kategorija 1A ili 1B, mutagena germinativnih ćelija kategorija 1A ili 1B ili toksična po reproduk- ciju kategorija 1A ili 1B.
(4) Ako podaci nisu dovoljni da se supstanca kla- sifikuje u određenu klasu ili kategoriju opasnosti, u izvještaju o bezbjednosti hemikalije navode se postupci koji su preduzeti radi dobijanja podataka potrebnih za klasifikaciju i zaključak o klasifikaciji sa obrazloženjem.
 

Utvrđivanje DNEL-a

Član 19.
(1) Četvrti korak procjene opasnosti podrazumijeva iden- tifikaciju DNEL-ova za hemikaliju koji se utvrđuju na osnovu rezultata dobijenih u prvom i drugim koraku, uzimajući u ob- zir vjerovatne puteve, trajanje i učestalost izlaganja.
(2) Za neke klase opasnosti, kao što su mutagenost ger- minativnih ćelija i karcinogenost, na osnovu dostupnih podataka nije moguće utvrditi prag toksičnosti, a time ni DNEL.
(3) Jedan DNEL može biti dovoljan ako to opravdava scenario izloženosti.
(4) Izuzetno od stava 3. ovog člana, a uzimajući u obzir dostupne podatke i scenario izloženosti iz izvještaja o bezbjednosti hemikalije, utvrđuje se i DNEL za svaku re- levantnu ljudsku populaciju, kao što su radnici, potrošači i lica koja bi mogla biti indirektno izložena putem životne sredine, i za određene ranjive subpopulacije, kao što su djeca i trudnice, te za različite puteve izlaganja, ako je potrebno.
(5) Navodi se potpuno obrazloženje, uključujući izbor korišćenih podataka, put izlaganja (oralno, dermalno, in- halaciono) i trajanje i učestalost izlaganja hemikaliji za koju se određuje DNEL.
(6) Kada se očekuje više puteva izlaganja, DNEL se utvrđuje za svaki put izlaganja i za izloženost koja pro- izlazi iz svih puteva zajedno.
 

Faktori koji utiču na DNEL

Član 20.
(1) Kod utvrđivanja DNEL-a u obzir se uzimaju sljedeći faktori:
1) nesigurnost koja proizlazi, između ostalog, iz promjenjivosti eksperimentalnih podataka i varijabil- nosti unutar vrste i među vrstama,
2) vrsta i težina efekta,
3) osjetljivost ljudske populacije, odnosno subpopula- cije na koju se odnose kvantitativni i kvalitativni poda- ci o izloženosti.
(2) Ako nije moguće utvrditi DNEL, to se jasno navodi i detaljno obrazlaže.
2. Procjena opasnosti za zdravlje ljudi na osnovu fizičko-hemijskih svojstava
 

Procjena fizičko-hemijskih svojstva supstanci

Član 21.
(1) Procjena opasnosti za zdravlje ljudi na osnovu fizičko-hemijskih osobina sprovodi se u svrhu klasifi- kacije hemikalije u skladu sa propisom kojim je uređena oblast klasifikacije hemikalija.
(2) Potencijalni efekti na zdravlje ljudi procjenjuju se najmanje za fizičko-hemijska svojstva – eksplozivnost, zapaljivost i oksidativnost.
(3) Ako podaci nisu dovoljni da se supstanca, uključu- jući i njen nano oblik, klasifikuje u određenu klasu ili kategoriju opasnosti, u izvještaju o bezbjednosti hemika- lije navode se postupci koji su preduzeti radi dobijanja podataka potrebnih za klasifikaciju i zaključak o klasi- fikaciji sa obrazloženjem.
 

Navođenje fizičko-hemijskih svojstva

Član 22.
(1) Procjena svakog efekta na zdravlje ljudi prikazuje se u odgovarajućoj rubrici izvještaja o bezbjednosti hemika- lije, dok se njihov sažetak navodi u naslovima 2. i 9. BTL-a.
(2) Za svako fizičko-hemijsko svojstvo procjenjuje se u kojoj je mjeri hemikaliji svojstveno da prilikom pro- izvodnje i identifikovanih upotreba izazove efekat.
(3) U izvještaju o bezbjednosti hemikalije navodi se i obrazlaže odgovarajuća klasifikacija izvedena na osno- vu kriterijuma za klasifikaciju definisanih propisom kojim je uređena oblast klasifikacije hemikalija.
3. Procjena opasnosti za životnu sredinu
 

Procjena opasnosti za životnu sredinu

Član 23.
Procjena opasnosti za životnu sredinu sprovodi se u svrhu klasifikacije hemikalije u skladu sa propisom kojim je uređena oblast klasifikacije hemikalija i u svr- hu utvrđivanja koncentracije hemikalije ispod koje se ne očekuju zabrinjavajući štetni efekti u odgovarajućoj sferi životne sredine – PNEC.
 

Sfere životne sredine obuhvaćene procjenom

Član 24.
(1) Procjena opasnosti za životnu sredinu obuhvata potencijalne efekte na sfere životne sredine:
1) vodeni segment (uključujući sediment), 2) kopneni segment,
3) atmosferski segment,
4) akumulaciju u lancu ishrane,
5) mikrobiološku aktivnost sistema za prečišćavanje otpadnih voda.
(2) Procjena efekta na sfere životne sredine iz stava 1. ovog člana navodi se u odgovarajućoj rubrici izvještaja o bezbjednosti hemikalije, dok se njihov sažetak navodi u naslovima 2. i 12. BTL-a.
(3) Procjena opasnosti iz stava 1. ovog člana obuhvata i poznate nano oblike.
 

Procedura kada podaci nisu dostupni

Član 25.
(1) Ako za neku sferu životne sredine nisu dostupni podaci o efektima, u odgovarajući odjeljak izvještaja o be- zbjednosti hemikalije navodi se: “Podaci nisu dostupni”, a obrazloženje se navodi u tehničkoj dokumentaciji.
(2) Ako su podaci za određenu sferu životne sredine dostupni, ali proizvođač, odnosno uvoznik smatra da nije potrebno sprovesti procjenu opasnosti, u odgovarajućoj rubrici izvještaja o bezbjednosti hemikalije navodi se obrazloženje, uz upućivanje na relevantne podatke, dok se njihov sažetak navodi u naslovu 12. BTL-a.
 

Postupak procjene opasnosti za životnu sredinu

Član 26.
Procjena opasnosti za životnu sredinu obuhvata sljedeće korake koje treba navesti u izvještaju o bezbjednosti hemikalije:
1) procjena podataka,
2) klasifikacija i obilježavanje, 3) izvođenje PNEC-a.
 

Procjena podataka

Član 27.
(1) Prvi korak procjene opasnosti za životnu sredinu predstavlja procjenu svih raspoloživih podataka, što obuhvata:
1) identifikaciju opasnosti na osnovu svih raspoloživih podataka,
2) utvrđivanje odnosa doze (koncentracije) i odgovora (efekta).
(2) Kada nije moguće utvrditi odnos doze (koncentracije) i odgovora (efekta), to se obrazlože i prilaže se polukvantitativna ili kvalitativna analiza.
 

Prikazivanje podataka i rezultata

Član 28.
(1) Podaci korišćeni za procjenu efekata na određe- nu sferu životne sredine prikazuju se u obliku jedne ili više tabela.
(2) Relevantni rezultati ispitivanja, kao što su LC50 ili NOEC, uslovi ispitivanja, kao što su trajanje ispi- tivanja i put primjene, te ostali relevantni podaci pri- kazuju se u međunarodno priznatim mjernim jedinicama za taj efekat.
 

Prikazivanje podataka za procjenu sudbine hemikalije

Član 29.
(1) Podaci korišćeni za procjenu sudbine hemikalije u životnoj sredini prikazuju se u obliku jedne ili više tabela, ako je moguće.
(2) Relevantni rezultati ispitivanja, uslovi ispitiva- nja i ostali relevantni podaci prikazuju se u međunarodno priznatim mjernim jedinicama za ispitivani efekat.
 

Primjena dostupnih studija

Član 30.
(1) Ako je dostupna jedna studija za uticaj hemikalije na životnu sredinu, za tu studiju se izrađuje detaljan sa- žetak studije.
(2) Ako postoji više studija koje se bave istim efek- tom, tada se zaključak donosi na osnovu studije ili studija koje izazivaju najveću zabrinutost i za tu studiju, odnosno studije i izrađuje se detaljan sažetak studije i navodi u tehničkoj dokumentaciji.
(3) Detaljan sažetak studije izrađuje se za sve ključne podatke korišćene za procjenu opasnosti.
(4) Ako nije korišćena studija ili studije koje izazi- vaju najveću zabrinutost, obrazlažu se razlozi za to, a u tehničkoj dokumentaciji navodi se detaljno obrazloženje ne samo za studiju koja je korišćena već i za sve studije koje izazivaju veću zabrinutost.
(5) Ako sve raspoložive studije za određenu hemikaliju pokazuju da hemikalija nije opasna, preispituje se ukupna valjanost svih studija.
 

Klasifikacija i obilježavanje

Član 31.
(1) Drugi korak procjene opasnosti sa životnu sredinu obuhvata klasifikaciju i obilježavanje hemikalije.
(2) U procjeni opasnosti prikazuje se i obrazlaže odgovarajuća klasifikacija hemikalije dobijena u skladu sa kriterijumima definisanim propisom kojim je uređena oblast klasifikacije hemikalija, kao i M-faktor, ukoli- ko je propisan.
(3) Prikazanim rezultatima obuhvataju se i nano oblici.
(4) Ako podaci nisu dovoljni da se supstanca, uključujući i njen nano oblik, klasifikuje u određenu klasu ili kategoriju opasnosti, u izvještaju o bezbjednosti hemika- lije navode se postupci koji su preduzeti radi dobijanja podataka potrebnih za klasifikaciju i zaključak o klasifikaciji sa obrazloženjem.
 

Izvođenje PNEC-a

Član 32.
(1) Treći korak procjene opasnosti podrazumijeva iden- tifikaciju PNEC-a za hemikaliju koji se utvrđuje za svaku sferu životne sredine na osnovu dostupnih podataka.
(2) PNEC se može izračunati primjenom odgovarajućeg faktora procjene na vrijednosti efekata kao što su LC50 ili NOEC, pri čemu faktor procjene izražava razliku između vrijednosti efekata dobijenih laboratorijskim ispitivanjima za ograničeni broj vrsta i PNEC-a za sferu životne sredine.
(3) Ako nije moguće odrediti PNEC, to se jasno navodi i detaljno obrazlaže.
4. Procjena PBT i vPvB svojstava
 

Procjena PBT i vPvB svojstva

Član 33.
(1) Cilj procjene PBT i vPvB svojstava jeste određiva- nje da li hemikalija ispunjava kriterijume za identifika- ciju kao PBT ili vPvB u skladu sa posebnim propisom i, ako ispunjava, karakterizaciju potencijalnog ispuštanja hemikalije.
(2) Procjena opasnosti u skladu sa čl. od 12. do 32. ovog pravilnika koja se odnosi na sve dugotrajne efekte i odre- đivanje dugotrajne izloženosti ljudi i životne sredine ne može se sa dovoljnom pouzdanošću sprovesti za hemi- kalije koje ispunjavaju kriterijume za PBT i vPvB, te je po- trebno sprovesti posebnu procjenu PBT i vPvB svojstava.
 

Postupak PBT i vPvB procjene

Član 34.
(1) Procjena PBT i vPvB svojstva za određenu hemika- liju obuhvata sljedeće korake:
1) poređenje sa kriterijumima,
2) karakterizaciju ispuštanja.
(2) Procjena iz stava 1. ovog člana obuhvata i poznate nano oblike.
(3) Koraci iz stava 1. ovog člana jasno se označavaju i navode u dijelu B, odjeljak 8 izvještaja o bezbjednosti hemi- kalije, dok se sažetak procjene navodi u naslovu 12. BTL-a.
 

Poređenje sa kriterijumima za PBT ili vPvB

Član 35.
U prvom koraku procjene PBT i vPvB svojstava vrši se upoređivanje dostupnih podataka sa kriterijumima za identifikaciju utvrđenim propisom kojim se uređuju kriterijumi za identifikaciju supstanci kao PBT ili vPvB, te se navodi da li supstanca ispunjava kriterijume za identifikaciju kao PBT i vPvB ili ne.
 

Karakterizacija ispuštanja hemikalije

Član 36.
(1) U drugom koraku procjene PBT i vPvB svojstava za hemikalije koje ispunjavaju kriterijume za PBT ili vPvB sprovodi se karakterizacija ispuštanja, koja obuhvata odgovarajuće dijelove procjene izloženosti u skladu sa ovim pravilnikom.
(2) Karakterizacija iz stava 1. ovog člana uključuje pro- cjenu količine hemikalije koja se oslobađa u različite seg- mente životne sredine za vrijeme svih djelatnosti koje oba- vlja proizvođač, odnosno uvoznik hemikalije i svih identi- fikovanih upotreba, uključujući i određivanje očekivanih puteva izlaganja ljudi i životne sredine hemikaliji.
(3) Procjena iz stava 2. ovog člana obuhvata i poznate nano oblike.
5. Procjena izloženosti
 

Procjena izloženosti hemikaliji

Član 37.
(1) Procjena izloženosti hemikaliji sprovodi se s ciljem izrade kvantitativne ili kvalitativne procjene
doze (koncentracije) hemikalije kojoj su izloženi, odnosno mogu biti izloženi, ljudi i životna sredina.
(2) Procjena uzima u obzir sve faze životnog ciklusa hemikalije koje proizlaze iz proizvodnje i identifikova- nih upotreba i obuhvata sve izloženosti koje mogu biti povezane sa opasnostima identifikovanim u čl. od 12. do 36. ovog pravilnika.
(3) Procjena izloženosti iz stava 1. ovog člana obuhvata i poznate nano oblike.
 

Postupak procjene izloženosti

Član 38.
(1) Procjena izloženosti hemikaliji obuhvata dva koraka:
1) utvrđivanje scenarija izloženosti ili utvrđivanje relevantnih kategorija upotrebe i izloženosti,
2) procjena izloženosti.
(2) Koraci iz stava 1. ovog člana jasno se označavaju i navode u izvještaju o bezbjednosti hemikalije.
(3) Scenario izloženosti, prema potrebi, navodi se u prilogu BTL-a.
 

Izrada scenarija izloženosti

Član 39.
(1) Scenariji izloženosti izrađuju se u prvom koraku procjene izloženosti kao osnov za vršenje procjene bezbjednosti hemikalija.
(2) Postupak procjene bezbjednosti hemikalije može se vršiti postepeno.
(3) Prva procjena zasniva se na minimalno zahtijevanim podacima i svim raspoloživim podacima o opasnosti, te na procjeni izloženosti koja odgovara početnim pretpostavkama o radnim uslovima i mjerama upravljanja rizikom (početni scenario izloženosti).
(4) Ako karakterizacija rizika na osnovu početnih pretpostavki pokazuje da rizici za zdravlje ljudi i životnu sredinu nisu adekvatno kontrolisani, sprovodi se postepeni postupak, pri čemu se svaki put mijenja jedan ili više faktora u procjeni opasnosti ili izloženosti s ciljem dokazivanja odgovarajuće kontrole.
(5) Razrada procjene opasnosti može zahtijevati obezbjeđenje dodatnih podataka o opasnosti.
(6) Razrada procjene izloženosti može uključivati o govarajuću promjenu radnih uslova ili mjera upravljanja rizikom u scenariju izloženosti ili precizniju procjenu izloženosti.
(7) Konačni scenario izloženosti nastao kao rezultat posljednjeg stepena procjene bezbjednosti navodi se u izvještaju o bezbjednosti hemikalije i u prilogu BTL-a.
 

Prikaz scenarija izloženosti

Član 40.
(1) Konačni scenario izloženosti prikazuje se u odgo- varajućem naslovu izvještaja o bezbjednosti hemikalije i u prilogu BTL-a, koristeći odgovarajući skraćeni naslov sa kratkim opštim opisom upotrebe.
(2) Scenario izloženosti obuhvata bilo koju pro- izvodnju ili identifikovanu upotrebu.
 

Sadržaj scenarija izloženosti

Član 41.
(1) Scenario izloženosti uključuje sljedeće: 1) opis uslova upotrebe,
2) opis mjera upravljanja rizikom.
(2) Opis uslova upotrebe uključuje:
1) postupke koji se primjenjuju, uključujući fizički oblik u kom se hemikalija proizvodi, prerađuje ili koristi,
2) aktivnosti radnika u vezi sa postupcima i trajanje i učestalost njihovog izlaganja hemikaliji, 3) aktivnosti potrošača i trajanje i učestalost njiho- vog izlaganja hemikaliji,
4) trajanje i učestalost ispuštanja hemikalije u razli- čite segmente životne sredine i sisteme za prečišćavanje otpadnih voda i razrjeđivanje u segmentu životne sredine u koji se hemikalija ispušta.
(3) Opis mjera upravljanja rizikom uključuje:
1) mjere upravljanja rizikom kojim se smanjuje ili izbjegava direktna i indirektna izloženost ljudi, uklju- čujući radnike i potrošače, i različitih segmenata ži- votne sredine određenoj hemikaliji,
2) mjere upravljanja otpadom kojim se smanjuje ili izbjegava izloženost ljudi i životne sredine hemikaliji za vrijeme odlaganja ili recikliranja otpada.
(4) Ako proizvođač, uvoznik ili dalji korisnik podne- se zahtjev za odobrenje određene upotrebe prema proceduri autorizacije, scenario izloženosti izrađuje se samo za tu upotrebu i kasnije faze životnog ciklusa.
 

Sprovođenje procjene izloženosti

Član 42.
(1) Procjena izloženosti sprovodi se za svaki scenario izloženosti koji je izrađen i prikazuje se u odgova- rajućoj rubrici izvještaja o bezbjednosti hemikalije, a sažetak procjene izloženosti u BTL-u.
(2) Procjena izloženosti sadrži tri elementa: 1) procjenu ispuštanja,
2) procjenu sudbine i kretanja hemikalije,
3) procjenu nivoa izloženosti.
 

Procjena ispuštanja

Član 43.
(1) Kod procjene ispuštanja uzimaju se u obzir ispuštanja tokom svih relevantnih faza životnog ciklusa hemikalije koje proizlaze iz proizvodnje i svake identifikovane upotrebe.
(2) Faze životnog ciklusa koje proizlaze iz proizvodnje hemikalije prema potrebi obuhvataju i fazu otpada.
(3) Faze životnog ciklusa koje proizlaze iz identifikovanih upotreba prema potrebi obuhvataju životni vijek proizvoda i fazu otpada.
(4) Procjena ispuštanja sprovodi se pod pretpostavkom da su sprovedene mjere upravljanja rizikom i radni uslovi opisani u scenariju izloženosti.
(5) Procjena ispuštanja obuhvata i poznate nano oblike.
 

Procjena sudbine i kretanja hemikalije

Član 44.
(1) U postupku procjene izloženosti opisuju se mo- gući procesi razgradnje, transformacije ili reakcije, te procjenjuju raspodjela i sudbina u životnoj sredini.
(2) Kada su procjenom izloženosti obuhvaćeni nano oblici, opisuju se brzina rastvorljivosti, agregacija čestica, aglomeracija čestica i promjena površinske he- mije čestica.
 

Procjena nivoa izloženosti

Član 45.
(1) Procjena nivoa izloženosti sprovodi se za sve ljudske populacije (radnici, potrošači i lica koja mogu biti izložena indirektno putem životne sredine) i sfere životne sredine čija je izloženost hemikaliji poznata ili realno predvidiva.
(2) Kod procjene izloženosti obrađuju se svi relevant- ni putevi izlaganja ljudi (inhalaciono, oralno, dermalno i kombinacija svih relevantnih puteva izlaganja i izvora izloženosti).
(3) Kod procjene izloženosti uzima se u obzir pro- storna i vremenska promjenjivost izloženosti.
 

Podaci za procjenu izloženosti

Član 46.
(1) Kod procjene izloženosti posebno se uzimaju u obzir:
1) reprezentativni podaci o izloženosti, izmjereni na prikladan način,
2) sve veće nečistoće i aditivi u hemikaliji,
3) količina u kojoj je hemikalija proizvedena, odnosno uvezena,
4) količina za svaku identifikovanu upotrebu,
5) sprovedeno, odnosno preporučeno upravljanje rizikom, uključujući stepen zadržavanja ispuštanja,
6) trajanje i učestalost izlaganja, u skladu sa radnim uslovima,
7) aktivnosti radnika u vezi sa postupcima i trajanje i učestalost njihovog izlaganja hemikaliji,
8) aktivnosti potrošača i trajanje i učestalost njiho- vog izlaganja hemikaliji,
9) trajanje i učestalost ispuštanja supstance u razli- čite segmente životne sredine i razrjeđenje u segmentu životne sredine u koji se hemikalija ispušta,
10) fizičko-hemijska svojstva hemikalije,
11) proizvodi transformacije i/ili razlaganja,
12) vjerovatni putevi izlaganja i potencijal apsorpcije kod ljudi,
13) vjerovatni putevi emisije u životnu sredinu i raspodjela u životnoj sredini, te razlaganje i/ili transfor- macija, u skladu sa čl. od 27. do 30. ovog pravilnika,
14) razmjera izloženosti (u geografskom smislu),
15) oslobađanje/migracija hemikalije zavisno od matrice.
(2) U postupku procjene izloženosti posebna pažnja posvećuje se reprezentativnim podacima o izloženosti izmjerenim na prikladan način, ako su dostupni.
(3) Za procjenu nivoa izloženosti mogu se koristiti odgovarajući modeli i relevantni podaci o praćenju za he- mikalije sa analognim obrascima upotrebe i izloženosti ili analognim svojstvima.
6. Karakterizacija rizika
 

Karakterizacija rizika

Član 47.
(1) Karakterizacija rizika sprovodi se za svaki scenario izloženosti i prikazuje se u odgovarajućem naslovu izvještaja o bezbjednosti hemikalije.
(2) Kod karakterizacije rizika uzimaju se u obzir ljudske populacije koje su izložene direktno, kao što su radnici i potrošači, ili su izložene indirektno putem životne sredine te, prema potrebi, kombinacije tih izlo- ženosti, i sfere životne sredine čija je izloženost po- znata ili realno predvidiva pod uslovom da su sprovedene mjere upravljanja rizikom navedene u scenarijima izloženosti.
(3) Ukupan rizik za životnu sredinu koji proizlazi iz hemikalije preispituje se objedinjavanjem rezultata za ukupna oslobađanja, ispuštanja i gubitke iz svih izvora u svim segmentima životne sredine.
 

Koraci karakterizacije rizika

Član 48.
Karakterizacija rizika sastoji se od sljedećih koraka:
1) poređenje izloženosti svake ljudske populacije za koju se zna da je izložena ili bi mogla biti izložena s odgovarajućim DNEL-om,
2) poređenje predviđenih koncentracija u svakoj sferi životne sredine sa PNEC-om,
3) procjena vjerovatnoće i težine događaja koji se može pripisati fizičko-hemijskim svojstvima hemikalije.
 

Uslovi za kontrolu rizika

Član 49.
(1) Kod određenog scenarija izloženosti smatra se da je rizik za ljude i životnu sredinu koji proizlazi iz proizvodnje i identifikovanih upotreba adekvatno kontroli- san tokom čitavog životnog ciklusa hemikalije ako:
1) procijenjeni nivoi izloženosti hemikaliji ne pre- laze odgovarajući DNEL ili PNEC,
2) su vjerovatnoća i težina događaja koji se može pri- pisati fizičko-hemijskim svojstvima hemikalije zanemarivi.
 

Sprovođenje scenarija izloženosti

Član 50.
(1) Za efekte na ljude i sfere životne sredine za koje nije moguće odrediti DNEL ili PNEC vrši se kvalitativna procjena vjerovatnoće da će ti efekti biti izbjeg- nuti sprovođenjem scenarija izloženosti.
(2) Ako hemikalija ispunjava PBT i vPvB kriterijume, proizvođač ili uvoznik koristi informacije dobijene u toku procjene izloženosti tokom sprovođenja mjera upra- vljanja rizikom na vlastitom mjestu proizvodnje, odnosno u preporukama za sprovođenje tih mjera za dalje korisnike da bi se smanjila izloženost ljudi i životne sredine i ispuštanja tokom čitavog životnog ciklusa hemikalije koji proizlazi iz proizvodnje i identifikovanih upotreba.
7. Izvještaj o bezbjednosti hemikalije
 

Sadržaj izvještaja o bezbjednosti hemikalije

Član 51.
Izvještaj o bezbjednosti hemikalije nalazi se u Obrascu izvještaja o bezbjednosti hemikalije, koji se nalazi u Prilogu 1. ovog pravilnika i čini njegov sa- stavni dio.
 

Dostavljanje izvještaja o bezbjednosti hemikalije

Član 52.
(1) Lica koja se bave proizvodnjom i uvozom hemikalija izvještaj o bezbjednosti hemikalije dostavljaju Mini- starstvu u postupku upisa hemikalije u Inventar hemikalija, u skladu sa propisom kojim se uređuje Inventar hemikalija.
(2) Lica koja se bave proizvodnjom i uvozom biocida izvještaj o bezbjednosti hemikalije dostavljaju Mini- starstvu u skladu sa propisima kojima se uređuje oblast biocida.

GLAVA III
PRELAZNA I ZAVRŠNA ODERDBA
Prestanak važenja ranijeg Pravilnika

Član 53.
Stupanjem na snagu ovog pravilnika prestaje da važi Pravilnik o načinu procjene bezbjednosti hemikalije, sadržaju izvještaja o bezbjednosti hemikalije i prijedlog mjera za smanjenje i kontrolu rizika od hemikalije (“Službeni glasnik Republike Srpske”, br. 99/09 i 79/14).
 

Stupanje na snagu Pravilnika

Član 54.
Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srpske”.
 

Broj: 11/07-020-28/20
4. decembra 2020. godine Banja Luka

Ministar,
Dr Alen Šeranić, s.r.

Prilog 1.

OBRAZAC IZVJEŠTAJA O BEZBJEDNOSTI HEMIKALIJE IZVJEŠTAJ O BEZBJEDNOSTI HEMIKALIJE

DIO A

1. SAŽETAK MJERA UPRAVLjANjA RIZIKOM
2. IZJAVA O SPROVOĐENjU MJERA UPRAVLjANjA RIZIKOM

3. IZJAVA O SAOPŠTAVANjU MJERA UPRAVLjANjA RIZIKOM

DIO B
1. IDENTITET HEMIKALIJE I FIZIČKA I HEMIJSKA SVOJSTVA 2. PROIZVODNjA I UPOTREBE
2.1. Proizvodnja
2.2. Identifikovane upotrebe
2.3. Upotrebe koje se ne preporučuju
3. KLASIFIKACIJA I OBILjEŽAVANjE
4. SVOJSTVA POVEZANA SA SUDBINOM U ŽIVOTNOJ SREDINI
4.1. Razgradnja
4.2. Raspodjela u životnoj sredini 4.3. Bioakumulacija
4.4. Sekundarno trovanje
5. PROCJENA OPASNOSTI ZA ZDRAVLjE LjUDI
5.1. Toksikokinetika (apsorpcija, metabolizam, distribucija i eliminacija) 5.2. Akutna toksičnost
5.3. Iritativnost
5.4. Korozivnost
5.5. Senzibilizacija
5.6. Toksičnost kod ponovljene doze
5.7. Mutagenost germinativnih ćelija
5.8. Karcinogenost
5.9. Toksičnost po reprodukciju
5.10. Ostali efekti
5.11. Izvođenje DNEL-a/DNEL-ova
6. PROCJENA OPASNOSTI ZA ZDRAVLjE LjUDI NA OSNOVU FIZIČKO-HEMIJSKIH SVOJSTAVA 6.1. Eksplozivnost
6.2. Zapaljivost
6.3. Oksidativnost
7. PROCJENA OPASNOSTI ZA ŽIVOTNU SREDINU
7.1. Vodeni segment (uključujući sediment)
7.2. Kopneni segment
7.3. Atmosferski segment
7.4. Mikrobiološka aktivnost u sistemima za prečišćavanje otpadnih voda
8. PROCJENA PBT I vPvB SVOJSTAVA 9. PROCJENA IZLOŽENOSTI
9.1. (Naslov scenarija izloženosti 1) 9.1.1. Scenario izloženosti
9.1.2. Procjena izloženosti
9.2. (Naslov scenarija izloženosti 2) 9.2.1. Scenario izloženosti
9.2.2. Procjena izloženosti (itd.)
10. KARAKTERIZACIJA RIZIKA
10.1. (Naslov scenarija izloženosti 1) 10.1.1. Zdravlje ljudi
10.1.1.1. Radnici
10.1.1.2. Potrošači
10.1.1.3. Indirektna izloženost ljudi preko životne sredine 10.1.2. Životna sredina
10.1.2.1. Vodeni segment (uključujući sediment)
10.1.2.2. Kopneni segment
10.1.2.3. Atmosferski segment
10.1.2.4. Mikrobiološka aktivnost u sistemima za prečišćavanje otpadnih voda
10.2. (Naslov scenarija izloženosti 2)
10.2.1. Zdravlje ljudi
10.2.1.1. Radnici
10.2.1.2. Potrošači
10.2.1.3. Indirektna izloženost ljudi preko životne sredine
10.2.2. Životna sredina
10.2.2.1. Vodeni segment (uključujući sediment)
10.2.2.2. Kopneni segment
10.2.2.3. Atmosferski segment
10.2.2.4. Mikrobiološka aktivnost u sistemima za prečišćavanje otpadnih voda (itd.)
10.3. Ukupna izloženost (kombinovano za sve relevantne izvore ispuštanja/oslobađanja) 10.3.1. Zdravlje ljudi (kombinovano za sve puteve izlaganja)
10.3.1.1.
10.3.2. Životna sredina (kombinovano za sve izvore ispuštanja)