RS: Tri pećine proglašene spomenicima prirode

Opštine Sokolac i Foča su uz podršku i saglasnost Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske donijele odluke o proglašenju tri spomenika prirode na svom području, i to za Pećinu pod lipom, Girsku pećinu i pećinu Ledenjača.

Ova prirodna dobra su na ovaj način postali prvi spomenici proglašeni od lokalnih zajednica u Srpskoj, a na osnovu novog Zakona o zaštiti prirode.

Ministar za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske Srebrenka Golić rekla je da se na ovaj način površina pod zaštitom u Republici povećala i iznosi 22.192 hektara.

"Zaštita navedenih spomenika prirode omogućiće intenzivniji razvoj turzma u opštinama na čijim područjima se nalaze, a posebno bih istakla da će omogućiti snažniju naučno-istraživačku djelatnost u oblasti speleologije i antropologije", istakla je Golićeva.

(Pećina Ledenjača)

Ona je naglasila da bi ostale opštine trebalo da prepoznaju mogućnosti za razvoj koje ovakav način zaštite reprezentativnih i jedinstvenih spomenika prirode, na njihovim područjima, pruža.

Pećina pod lipom na teritoriji opštine Sokolac, u blizini sela Kadića Brdo, je značajna kao arheološki lokalitet. Paleolitski gravirani crteži na ulazu u pećinu su, prema dostupnim podacima, najstariji na prostoru Republike Srpske i BiH.

Otkriven je i bogat arheološki materijal – kamene alatke i oruđa, artefakti iz paleolita, a ispred otvora su pronađeni i ostaci pećinskog medvjeda.

Istraživanja su pokazala da je pračovjek naseljavao ovaj prostor u dugom vremenskom periodu i ovo paleolitsko nalazište je od prvorazrednog značaja ne samo za Republiku Srpsku i BiH, nego i za jugoistočnu Evropu.

Girska pećina je smještena na sjeveroistočnim padinama planine Ozren, opština Sokolac, i predstavlja hidrološki aktivnu pećinu izvorskog tipa sa prostranim glavnim kanalom i tri sporedna kanala ukupne dužine 1.300 metara.

Osnovna vrijednost pećine je u bogatom pećinskom nakitu koji je ostao očuvan u izvornom obliku.

Pećinski stubovi u glavnom kanalu dostižu prečnik i do tri metra, a kanal je ispunjen i salivima, koralnim nakitom, stalaktitima i draperijama, a i sporedni kanali su bogati pećinskim nakitom koji je na pojedinim mjestima toliko razvijen da pregrađuje kanale.

Pećina Ledenjača u Miljevini, na teritoriji opštine Foča, je značajna, prije svega, zbog arheološke vrijednosti.

To je potpuno sačuvan u izvornom obliku speleološki objekat koji zajedno sa ostalim dijelovima speleološkog sistema pokazuje drugi stadijum razvoja kraškog procesa. Pećina je interesantna i po tome što predstavlja prostor nekadašnjeg boravljenja praistorijskih ljudi, a materijalni dokazi ljudi iz Bronzanog doba su očuvani u izvornom obliku i tragovi skrnavljenja su zanemarljivi.

Pećina Ledenjača je trenutno jedna od dvije pećine Republike Srpske kod kojih postoje praistorijski crteži ispred ulaza. Po ljepoti, atraktivnosti i originalnosti ovi crteži su jedinstveni na teritoriji BiH. Smješteni na sjevernoj i južnoj strani ulaza, ovi crteži rađeni su na dva načina: graviranjem urezanih linija i punktiranjem grupa sitnih tačkica.

Postoje različita tumačenja crteža, od onih da su u pitanju falusi, vrste primitivnih alatki ili krajnje pojednostavljeni ljudi.

Pećina je dobila ime Ledenjača jer se u ljetnim mjesecima sa ulaznog stropa formiraju ledenice usljed procjeđivanja prokapnih voda i miješanja hladnog vazduha iz pećine sa spoljašnjim, toplim vazduhom.

Da bi donijeli akt o proglašenju zaštićenog područja, jedinice lokalne samouprave moraju pribaviti saglasnost Ministarstva za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, a prethodno i mišljenje Republičkog zavoda za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa i drugih nadležnih ministarstava.

Stručnu osnovu, odnosno studiju zaštite izrađuje Republički zavod za zaštitu kulturno istorijskog i prirodnog nasljeđa koji i vodi Registar zaštićenih prirodnih dobara.

U Republici Srpskoj je u toku je i postupak donošenja odluke o proglašenju zaštićenog spomenika prirode Velika pećina u opštini Bileća.