Studijska posjeta javnom komunalnom preduzeću "Snaga" u Mariboru

Svako uspješno preduzeće je priča za sebe, ali zajedničko im je da, kao po pravilu, uvijek imaju mukotrpan početak. Ovaj put ne govorimo o preduzećima koja iz čistih resursa stvaraju i prodaju proizvode i usluge i pri tome iza sebe ostavljaju otpad, nego upravo o onima koji nastali otpad zbrinjavaju.

Ovu priču posvećujemo javnom komunalnom preduzeću iz ne tako daleke Slovenije, JKP "Snaga" Maribor koji su odlučili otvoriti svoja vrata i predstaviti svoj razvojni put komunalnim preduzećima iz Srbije i Bosne i Hercegovine. U okviru projekta Opštine sa nula otpada, ukupno 24 predstavnika javnih komunalnih preduzeća i predstavnika opštinskih/gradskih uprava iz projektnih pilot opština - Visoko, Ilijaš, Sarajevo Centar, Vladimirci, Krupanj i Bajina Bašta, družili su se u Mariboru, u dvodnevnoj studijskoj posjeti JKP "Snaga".

Prvi dan posjete učesnici su imali priliku upoznati se sa zakonskim legislativama koje podržavaju funkcionisanje sistema upravljanja otpadom u Sloveniji, kapacitetima i sistemom odvojenog prikupljanja otpada i strukturom komunalnog otpada, te projektima koje je kroz svoj rad realizovalo JKP "Snaga“. Nakon inspirativnih prezentacija, predstavnici komunalnih preduzeća iz Bosne i Hercegovine i Srbije su diskutovali o problemima s kojima se susreću u svojim lokalnim zajednicama, te zajedno promišljali o mogućim rješenjima.

Poznata kao najzelenija zemlja Evropske unije, Slovenija je sistem upravljanja otpadom razvijala prema principima nula otpada. Ovaj epitet zasluženo je ponijela upravo zahvaljujući adekvatnom transponiranju EU direktiva i efikasnoj primjeni u radu javnih komunalnih preduzeća u lokalnim zajednicama. Kao drugi grad po veličini u Sloveniji, Maribor je imao dug put da postane jedan od najčistijih gradova, kako u Sloveniji, tako i u svijetu. JKP "Snaga" je osnovano 1961. godine i tada je imalo svega 77 zaposlenih, 7 terenskih vozila, 2 kancelarije i 3 garaže. Danas, ovo preduzeće se može pohvaliti voznim parkom od čak 460 vozila, koja uveliko olakšavaju održavanje čistoće i pružanje usluga redovnog odvoza komunalnog otpada za preko 180.000 stanovnika u gradu Mariboru i još 9 okolnih opština.

"Uzimajući u obzir obim poslova preduzeća i upoređujući nas, raduje me što vidim da smo i mi napravili prave poteze i već sada zaista velike iskorake čiji se prvi rezultate vide u tome da je naš grad čist, nema više divljih deponija i odvoz otpada je redovan. Pozitivna iskustva kolega iz komunalnog preduzeća 'Snaga' Maribor ćemo preuzeti kako bi mjesto nastanka komunalnog otpada bilo u budućnosti i mjesto razdvajanja i selektiranja, odnosno daljeg recikliranja, prema EU smjernicama i politikama upravljanja i zaštitom okoliša, za čisto naše Visoko" ističe Almir Hadžialić, direktor javnog komunalnog preduzeća Visoko, jedan od učesnika studijske posjete.

U svojim kapacitetima, između ostalog, JKP "Snaga" raspolaže pogonom sortirnice i reciklažnim dvorištem gdje građani mogu ostaviti svoj kabasti otpad, elektronski otpad, građevinski otpad, a imaju mogućnost dopreme i otpadnog jestivog ulja iz domaćinstva, te drugih vrsta otpada koji se ne prikuplja redovnom odvožnjom. Osim reciklažnog dvorišta, predstavnici komunalnih preduzeća i pilot opština posjetili su i  pogon sortirnice vrijedan 12,5 miliona eura gdje se razdvaja miješani komunalni otpad iz domaćinstava, a nakon fine kontrole, pakuju se aluminij prve i druge klase, plastika, staklo i dr. materijali koji se zatim izvoze i prodaju kao sekundarna sirovina na tržištu zemalja Evropske unije.

"Danas smo ovdje sa kolegama iz Bosne i Hercegovine i ono što smo mogli čuti jako je interesantno i primjenjivo je u našim sredinama. Uvijek je dobro čuti nove primjere, nova iskustva, nove koncepte upravljanja otpadom i vidjeti jedan ovako unaprijeđen sistem, sličan našem u Bajinoj Bašti, ali ipak na nekom višem nivou. Ovdje smo vidjeli kako to odvajanje otpada ide dalje i ono što je najvažnije teži ka nula otpada. Sve se frakcije odvajaju, vrlo mali procenat ostaje, samo 5%. Ovi primjeri će nam sigurno pomoći i doprinijeti daljem radu i unapređenju naših sistema upravljanja otpadom", ističe Dragana Ivanović, predstavnica javnog komunalnog preduzeća "12. Septembar" Bajina Bašta.

Učesnici studijske posjete upoznali se sa tehnologijom i savremenom opremom, a predstavnici „Snage“ istakli su prednosti koje im donosi sortiranje otpadnih materijala. Kako navode, sve počinje na mjestu nastanka otpada, odnosno u domaćinstvima - ključni faktor održivosti ovog sistema je upravo odvojeno odlaganje. U skladu s tim, JKP „Snaga“ osnovala je savjetodavni terenski tim koji, uz prepoznatljivi slogan „Čisto moje mesto“, obilaze kante za otpad u dvorištima domaćinstava te savjetuju i opominju građane koji se još uvijek ne snalaze u novom sistemu odvojenog odlaganja otpada. Cilj studijske posjete je praktično upoznavanje sa primjerima dobre prakse u JKP „Snaga“ u Sloveniji, ali i međusobna razmjena znanja i iskustava između predstavnika komunalnih preduzeća iz Srbije i Bosne i Hercegovine.

Projekat Opštine sa nula otpada finansira Evropska unija u okviru IPA programa prekogranične saradnje Srbija – Bosna i Hercegovina 2014-2020 sa ciljem postizanja dugoročne resursne efikasnosti u sektoru upravljanja otpadom. Kroz primjenu zajedničkih akcija baziranih na principima nula otpada i cirkularne ekonomije, projekat zajedno implementiraju Centar za energiju, okolinu i resurse – CENER 21 iz Sarajeva (BiH) i Inženjeri zaštite životne sredine – EEG iz Novog Sada (Srbija). Projektom se nastoji ojačati održivi razvoj u preko 90 jedinica lokalne samouprave prekograničnog područja Srbija – BiH. Implementacija je započela 1. marta 2021. godine, a trajat će 24 mjeseca. Tijelo za ugovaranje projekta je Ministarstvo finansija Republike Srbije (CFCU). Ukupni budžet projekta je 413.608,44 EUR, od čega je Evropska unija obezbijedila 351.567,17 EUR bespovratnih sredstava.

 Uz slogan Brojimo do nula, u okviru projekta je pokrenuta kampanja na društvenim mrežama Facebook i LinkedIn koja ima za cilj jačanje javne svijesti u prekograničnom području.